کاروانسرای شاه عباسی یکی از آثار تاریخی به جای مانده از عصر صفویه است که از جمله کاروانسراهای مشهور آن دوره می باشد. کاروانسرای عباسی که نام دیگر آن لات است از جمله میراث به جای مانده از نیاکان ماست. کاروانسرای لات بخاطر نوع ساخت و معماری کهنی که دارد هرساله در زمره مکان های مهم گردشگری استان گیلان قرار می گیرد.
کاروانسرای شاه عباسی گیلان
به تاریخ و فرهنگ کهن استان گیلان که نگاه میکنیم وفور فرهنگ و تمدن تاریخ را در جای جای روستاها و آثار نمادین شهرهایش به وضوح می بینیم. اینکه تاریخ گیلان را کهن می دانیم برخواسته از نقش نماهایی است که در سازه ها، آئین و فرهنگ بومی و نیز در داستانک های کوچکی و بزرگی که در قصه این سرزمین نهفته است. با سفر به این خطه سرسبز و زیبا آثار تریخی زیادی را به چشم میبینیم که نمادی از ناگفته هایی است که تاریخ گیلان را تا به امروز با خود حمل نموده است. امروز می خواهیم درباره یکی از این آثار به جای مانده از تاریخ شاهان ایرانی که در بیشتر مواقع بزمگاه و تفرجگاه خود را مناطق دل انگیز گیلان انتخاب می نمودند صحبت کنیم. مجموعه دپارتمان ملک فوری سعی دارد در کنار سایر فعالیت های ملکی و تجاری خود فرهنگ اصیل نهفته در خطه گیلان را برای عزیزانش بازگو نماید.
فهرست مطالب:
1. اقدامات صفویه در تحول شهر رشت
2. کاروانسرای شاه عباسی، نماد و نهاد
3. مسیرهای دسترسی به کاروانسرای عباسی گیلان
4. رستوران سنتی کاروانسرای شاه عباسی گیلان
اقدامات صفویه در تحول شهر رشت
هنگامی که به اسناد و بررسی های تاریخی رجوع می کنیم میبینیم که تاریخچه اصیل شهر رشت به عصر پیش از ظهور اسلام باز می گردد. شهر رشت یکی از توقف گاه های کاروانها و تجار در دوران تاریخی بوده است. تا زمان قبل از حکومت صفویه شهر رشت یک روستای کوچک با فضا و بافت روستایی و بومی بوده است. تا اینکه از دوران حکومت صفویان این شهربه یک پایگاه سیاسی و اقتصادی تبدیل شد و از اهمیت ویژه ای برخوردار گردید و تبدیل به شهری برای اسکان مسافران، بازگانان و تجار شد. از جمله اینکه کاروانسرای لات با همان نام مشهور کاروانسرای شاه عباسی در جاده رشت ساخته شد.
کاروانسرای شاه عباسی نماد و نها
اگرچه آغاز ساخت کاروانسراها در ایران به دوره هخامنشی بر می گردد اما کاروانسرای شاه عباسی یکی از آثار تاریخی به جای مانده از عصر صفویه است که از جمله کاروانسراهای مشهور آن دوره می باشد. کاروانسرای عباسی که نام دیگر آن لات است از جمله میراث به جای مانده از نیاکان ماست که درتاریخ 3 بهمن 1356 با شماره ثبت 1566 در فهرست آثار تاریخ ملی به ثبت رسیده است. کاروانسرای لات بخاطر نوع ساخت و معماری کهنی که دارد هرساله در زمره مکان های مهم گردشگری استان گیلان قرار می گیرد. قدمت سالانه آن به پانصد سال شمسی در زمان پادشاهی عباسیان در ایران باز می گردد. متشکل از یک اندرونی و بنا و نیز یک محوطه و حیاط بیرونی می باشد. در قسمت بیرونی آن فضایی تعبیه شده که به صورت حجره مانند ساخته شده است و کاروان ها در زمان عبور از گیلان با مراجعه به این کاروانسرا در حجره های حیاط به عنوان استراحتگاه و صرف غذا و چای استفاده می نمودند. امروزه نیز بسیاری از گردشگران دقیقا در همین حجره ها سکنا می گزینند و از آن برای صرف چای استفاده می نمایند. علاوه بر استراحتگاه کاروانها یک روستوران سرپوشیده با فضایی سنتی در حیاط کاروانسرا ساخته شده که زمانی که مسافران در فصل سرما به این مکان عزیمت می کنند بتوانند ساعاتی را برای صرف غذا و استراحت در آن رستوران بزرگ سپری نمایند. از جمله دلایلی که کاروانسرای شاه عباسی به کاروانسرای لات شهرت یافت، احداث این بنا در کنار زمین‌های هموار اطراف رودخانه سفید رود می باشد. با پیشرفت وسایل حمل و نقلی و بخاطر بلا استفاده ماندن کاروانسراهای بین راهی، این بنای تاریخی به عنوان محلی برای تعزیه خوانی و عزاداری مورد استفاده قرار گرفت. پس از انقلاب این کاروانسرا خالی از سکنه شد و به سبب عدم توجه، خسارت‌های زیادی به بنا وارد گردید. در سال ۱۳۹۴ به بخش خصوصی واگذار و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.
مسیرهای دسترسی به کاروانسرای عباسی گیلان
همانطور که از نام آن بنای تاریخی پیداست کاروانسرا جایی است در مسیر جاده ها و نه داخل شهر، لذا این کاروانسرا در مسیر جاده شهر رشت به شهر قزوین قرار گرفته است. کاروانسرای لات در فاصله 4 کیلومتری با امامزاده هاشم قرار دارد. این بنا برای گردشگران عصر جدید نیز تفرجگاه بسیار سرور آوری است و متشکل از پارکینگ ، کافه، رستوران سرپوشیده، فضای سبز حیاط و محوطه، غرفه صنایع سنتی و بومی استان گیلان و نیمکت می باشد. چون این کاروانسرا یک بنای ملی است لذا برای ورود نیاز به پرداخت ورودی نمی باشد.
رستوران سنتی کاروانسرای شاه عباسی گیلان
گفتیم که در فصل سرما یا در هنگام بارش باران های بهاری میهمانان و بازدیدکنندگان این بنای تاریخی هیج دغدغه ای نخواهند داشت زیرا داخل محوطه یک رستوران بزرگ سنتی با فضایی پوشیده و محافظ قرار دارد. این رستوران را با نام رستوران کاروانسرای لات رشت نیز می شناسند. تاریخچه این بنا سازنده آن را منوچهرخان معتمدالدوله می دانند که آن را در سال 1245 قمری برای اقامت کاروان های بین راهی احداث نموده است. یک بنای تاریخی که توانسته پس از بازسازی معماران سنتی به یک فضای دیدنی و اصیل تبدیل شود. خشت و آجر و بوی دلچسب آن در جای جای این کاروانسرا گویای تاریخچه آن است که به دست معماران قدیمی با یک محاسبه دقیق مهندسی شده به گونه ای ساخته شده که پس از سالها دوام و استحکام را در آن به وضوح میینیم. منوی غذایی ای رستوران نیز برخواسته از فرهنگ اصیل ایرانی است چرا که شامل غذاهایی محلی از جمله میرزاقاسمی، دیزی سنگی، قزل آلا و ماهی سفید، اناربیج، در کنار سایر غذاهای دیگر محلی استان گیلان و انواع کباب های ایرانی می باشد. با افتخار می توان گفت آنچه میراث دار فرهنگ و آئین استان گیلان است اصالت و فرهنگ پذیری مقدس مردمان این خطه سرسبز است که سالهاست میراث دار آئین و سبک زندگی نیاکان و اجداد خویش هستند و در هر زبان و شهری این مردمان به میهمان نوازی شهره هستند. شاید بتوان گفت مهمان نوازی گیلانیان صفویان را وادار به احداث چنین کاروانسرای زیبا و بزرگی نموده است. هنوز هم پس از گذشت سالها و تغییر و تحولات حکومت ها مردمان مهربان و میهمان نواز گیلانی در هر فصل و زمانی میزبان هموطنان و نیز سایر گردشگران خاجی هستند. ملک فوری به عنوان مجموعه خلاق در صدد واگویه نمودن فرهنگ های پنهان و آشکار مردم استان گیلان است و سعی دارد تفرجگاه ها و آثار تاریخی گیلان را که با تاریخچه این استان عجین شده به همگان بشناساند.
نظرات در مورد کاروانسرای شاه عباسی گیلان